Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

સુંદરકાંડ.
અથ ચતુર્દશસ્સર્ગઃ

શ્લો|| સ મુહૂર્તમિવ ધ્યાત્વા મનસા ચાધિગમ્યતામ્|
અવપ્લુતો મહાતેજાઃ પ્રાકારં તસ્ય વેશ્મનઃ||1||શ્લો

સ|| સઃ મહાતેજઃ મુહૂર્તમિવ ધ્યાત્વા મનસા તાં (સીતાં) અધિગમ્ય તસ્ય વેશ્મનઃ પ્રાકારં અવપ્લુતઃ||

That mighty Hanuman lost in thought, reached Sita in his mind for a moment, (as he) jumped down onto the boundary wall of the palace.

શ્લો|| સતુ સંહૃષ્ટ સર્વાઙ્ગઃ પ્રાકારસ્થો મહાકપિઃ|
પુષ્પિતાગ્રાન્ વસન્તાદૌ દદર્શ વિવિધાન્ દ્રુમાન્||2||
સાલાન્ અશોકાન્ ભવ્યાંશ્ચ ચંપકાંશ્ચ સુપુષ્પિતાન્|
ઉદ્દાલકાન્ નાગવૃક્ષાં શ્ચૂતાન્કપિમુખાનપિ||3||

સ||પ્રાકારસ્થઃ સઃ મહાકપિઃ સર્વાઙ્ગઃ સંહૃષ્ટઃ વિવિધાન્ વસંતાદૌ દ્રુમાન્ પુષ્પિતાગ્રાન્ દદર્શ|| સાલાન્ અશોકાન્ ભવ્યાંશ્ચ સુપુષ્પિતાન્ ચંપકાશ્ચ ઉદ્દાલકાન્ નાગવૃક્ષાન્ કપિમુખાન્ ( કપિમુખવર્ણ) ચૂતાન્ અપિ (દદર્શ)||

Hanuman , with delight permeating all parts of his body , standing on the wall saw blossoms on top of several trees as in spring time. He saw variety of trees Salas Ashokas Bhavyaas, blossoming Champakas, Uddalakas Naaga trees and Mangoes with the color of the monkeys snout!

શ્લો|| અથામ્રવણ સંચ્ચન્નાં લતાશતસમાવૃતામ્|
જ્યામુક્ત ઇવ નારાચઃ પુપ્લુવે વૃક્ષવાટિકામ્||4||

સ|| અથ (સઃ હનુમાન્) આમ્રવણ સંચ્છન્નામ્ લતાશત સમાકુલામ્ વૃક્ષવાટિકાં જ્યામુક્તઃ નારાચઃ ઇવ પુપ્લુવે||

Then Hanuman penetrated the clusters of trees filled with mango groves and over grown with hundreds of creepers like an arrow released from a bow !

શ્લો|| સપ્રવિશ્ય વિચિત્રાં તાં વિહગૈરભિનાદિતામ્|
રાજતૈઃ કાઞ્ચનૈશ્ચૈવ પાદપૈઃ સર્વતો વૃતામ્||5||
વિહગૈર્મૃગસંઘૈશ્ચ વિચિત્રાં ચિત્રકાનનામ્|
ઉદિતાદિત્ય સંકાશાં દદર્શ હનુમાન્ કપિઃ||6||
વૃતાં નાનાવિધૈર્વૃક્ષૈઃ પુષ્પોપગફલોપગૈઃ|
કોકિલૈઃ ભૃઙ્ગરાજૈશ્ચ મત્તૈર્નિત્ય નિષેવિતામ્||7||
પ્રહૃષ્ટ મનુજે કાલે મૃગપક્ષિ સમાકુલે|
મત્તબર્હિણસંઘુષ્ટાં નાનાદ્વિજાગણાયુતામ્||8||

સ|| સઃ તાં (અશોકવનિકાં ) પ્રવિશ્ય વિચિત્રાં વિહગૈઃ અભિનાદિતાં સર્વતઃ રાજતૈઃ કાંચનશ્ચૈવ પાદપૈઃ આવૃતાં (અશોકવનિકાં દદર્શ)||(તત્ર) હનુમાન્ કપિઃ વિચિત્રાં વિહગૈઃ મૃગ સંઘૈશ્ચ ઉદિતાદિત્ય સંકાશં (ઇવ) ચિત્રકાનનાં દદર્શ|| પુષ્પોપગફલોપગૈઃ નાનાવિધૈઃ વૃક્ષૈઃ વૃતાં મત્તૈઃ કોકિલૈઃ ભૃંગરાજૈઃ ચ નિત્ય સેવિતાં (અશોકવનિકાં દદર્શ)||પ્રહૃષ્ટ મનુજેકાલે મૃઃગ પક્ષિ સમાકુલે મત્તબર્હિણસંઘુષ્ટામ્ નાનાદ્વિજ ગણાયુતાં (તાં અશોકવનિકાં દદર્શ)||

That Hanuman having entered saw Ashoka grove surrounded by silvery and golden trees made wonderful by the sounds of birds. The Vanara , Hanuman, saw the Ashoka grove , shining like the rising Sun, with wonderful birds , groups of deer, and wonderful thickets . Inhabited by intoxicated cuckoos and ever delighting bees, the trees were having abundant flowers and fruits . Ashoka grove was pleasing to the people , with herds of animals and flocks of birds , flocks of proud peacocks, flocks of different birds.

શ્લો|| માર્ગમાણો વરારોહાં રાજપુત્રીં અનિંદિતામ્|
સુખપ્રસુપ્તાન્ વિહગાન્ બોધયામાસ વાનરઃ||9||
ઉત્પતત્ભિઃ દ્વિજગણૈઃ પક્ષૈઃ સાલાઃ સમાહતાઃ|
અનેક વર્ણા વિવિધા મુમુચુઃ પુષ્પવૃષ્ટયઃ||10||
પુષ્પાવકીર્ણઃ શુશુભે હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ|
અશોકવનિકા મધ્યે યથા પુષ્પમયો ગિરિઃ||11||

સ|| વાનરઃ વરારોહાં અનિંદિતાં રાજપુત્રીં માર્ગમાણઃ સુખપ્રસુપ્તાન્ વિહગાન્ બોધયામાસ||ઉત્પતત્ભિઃ દ્વિજગણૈઃ પક્ષૈઃ સમાહતઃ સાલાઃ અનેકવર્ણઃ વિવિધાઃ પુશ્પવૃષ્ટયઃ મુમુચુઃ||અશોકવનિકા મધ્યે પુષ્પાવકીર્ણઃ હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ પુષ્પમયો ગિરિઃ યથા શુશુભે||

The Vanara moving in search of Sita, the blameless princess born in a noble family, awakened the birds which were sleeping happily. Hit by the wings of the flying flocks of birds the trees showered flowers of many different colors. Hanuman the son of wind god covered with variety of flowers shone like a mountain covered with flowers in the middle of the Ashoka grove.

શ્લો|| દિશઃ સર્વાઃ પ્રધાવંતં વૃક્ષ ષણ્ડગતં કપિમ્|
દૃષ્ટ્વા સર્વાણિ ભૂતાનિ વસન્ત ઇતિ મેનિરે||12||
વૃક્ષેભ્યઃ પતિતૈ પુષ્પૈઃ અવકીર્ણા પૃથગ્વિધૈઃ|
રરાજ વસુધા તત્ર પ્રમદેવ વિભૂષિતા||13||
તરસ્વિના તે તરવસ્તરસાભિ પ્રકમ્પિતાઃ|
કુસુમાનિ વિચિત્રાણિ સસૃજુઃ કપિના તદા||14||

સ|| વૃક્ષ ષણ્ડગતં દિશઃ સર્વાઃ પ્રધાવંતં કપિં દૃષ્ટ્વા સર્વાણિ ભૂતાનિ વસંત ઇતિ મેનિરે|| તત્ર વૃક્ષેભ્યઃ પતિતૈઃ પુષ્પૈઃ અવકીર્ણા પૃધ્વી વિભૂષિતા પ્રમદ એવ રરાજ|| તદા તરસ્વિના કપિના તરસા અભિપ્રકમ્પિતાઃ તે તરવઃ વિચિત્રાણિ પુષ્ફાણિ સસૃજુઃ ||

Seeing Hanuman running around covered with variety of flowers shed by the trees , all the living being thought he was spring personified. The earth covered with flowers fallen from the trees shown like a fully bedecked young woman. Shaken by the great speed of Hanuman, the trees shed variety of colorful flowers.

શ્લો|| નિર્દૂત પત્રશિખરાઃ શીર્ણપુષ્પફલાદ્રુમાઃ|
નિક્ષિપ્ત વસ્ત્રાભરણા ધૂર્ત ઇવ પરાજિતઃ||15||
હનુમતા વેગવતા કમ્પિતાસ્તે નગોત્તમાઃ|
પુષ્પપર્ણ ફલાન્યાસુ મુમુચુઃ પુષ્પશાલિનઃ||16||

સ|| નિર્ધૂત પત્રશિખરાઃ શીર્ણપુષ્પફલાઃ દ્રુમાઃ પરાજિતાઃ નિક્ષિપ્ત વસ્ત્રાભરણાઃ ધૂર્તા ઇવ (દદર્શ)|| વેગવતા હનુમતા કંપિતાઃ પુષ્પશાલિનઃ તે નગોત્તમાઃ પુષ્પવર્ણ ફલાન્યાસુઃ મુમુચુઃ||

The trees with top branches shorn of flowers and fruits appeared like gamblers who lost their clothes and ornaments ( in gambling). Shaken by the speedy Hanuman the best of trees with flowers fruits shed flowers and fruits.

શ્લો|| વિહઙ્ગ સંઘૈર્હીનાસ્તે સ્કન્ધમાત્રાશ્રયા દ્રુમાઃ|
બભૂવુરગમાઃ સર્વે મારુતેનેવ નિર્થુતાઃ||17||

સ|| સર્વે તે દ્રુમાઃ મારુતેન વિનિર્ઘુતાઃ અગમાઃ ઇવ વિહંગસંઘૈઃ વિહીનાઃ સ્કન્ધમાત્રાશ્રયાઃ બભૂવ||

All those trees deserted by the flocks of birds and looking bare, appeared like trees resting on their trunks unable to move.

શ્લો|| નિર્ધૂત કેશી યુવતિ ર્યથા મૃદિત વર્ણિકા|
નિષ્પીતશુભ દન્તોષ્ઠી નખૈર્દન્તૈશ્ચ વિક્ષતા ||18||
તથા લાંઙ્ગૂલહસ્તૈશ્ચ ચરણાભ્યાંચ મર્દિતા|
બભૂવાશોકવનિકા પ્રભગ્નવરપાદપા||19||

સ|| લાંગૂલ હસ્તૈશ્ચ ચરણાભ્યાં ચ મર્દિતા અશોકવનિકા પ્રભગ્ન વર પાદપાઃ નિર્ધૂત કેશી મૃદિત વર્ણકા નિષ્પીત શુભ દંતોષ્ટી નખદંતૈશ્છ વિક્ષતા યુવતી યથા બભૂવ||

The Ashoka grove crushed by Hanuman's tail and hands appeared like a woman with disheveled hair, with her vermillion mark effaced , with bright teeth and lips looking faded being repeatedly kissed and wounded with nails and teeth.

શ્લો|| મહાલતાનાં દામાનિ વ્યથમત્તરસા કપિઃ|
યથા પ્રાવૃષિ વિન્ધ્યસ્ય મેઘજાલાનિ મારુતઃ||20||

સ|| કપિઃ મહાલતાનાં દામાનિ તરસા મારુતઃ પ્રાવૃષી નિબંધસ્ય મેઘજાલાનિ યથા વ્યથમત્||

The Vanara shook the huge clusters of creepers with tremendous winds, like the winds scattering the clusters of clouds on the Vindhyas.

શ્લો|| સ તત્ર મણિ ભૂમીશ્ચ રાજતીશ્ચ મનોરમાઃ|
તથાકાઞ્ચન ભૂમીશ્ચ દદર્શ વિચરન્ કપિઃ|| 21||

સ||તત્ર વિચરન્ સઃ કપિઃ મણિભૂમિશ્ચ રાજતીશ્ચ તથા મનોરમાઃ કાંચનભૂમિશ્ચ દદર્શ||

Moving about the grove, the Vanara saw beautiful floors paved with gems , gold and silver.

શ્લો|| વાપીશ્ચ વિવિધાકારાઃ પૂર્ણાઃ પરમવારિણા|
મહાર્હૈઃ મણિસોપાનૈઃ ઉપપન્નાસ્તતસ્તતઃ||22||
મુક્તાપ્રવાળસિકતાઃ સ્પાટિકાન્તર કુટ્ટિમાઃ |
કાઞ્ચનૈસ્તરુભિશ્ચિત્રૈઃ તીરજૈરુપશોભિતાઃ||23||
પુલ્લપદ્મોત્પલવનાઃ ચક્રવાકોપકૂજિતાઃ|
નત્યૂહરુત સંઘૂષ્ટા હંસસારસનાદિતાઃ||24||
દીર્ઘાભિર્દ્રુમયુક્તાભિઃ સરિદ્ભિશ્ચ સમંતતઃ|
અમૃતોપમ તોયાભિઃ શિવાભિરુપસંસ્કૃતાઃ||25|
લતાશતૈરવતતાઃ સન્તાન કુસુમાવૃતાઃ|
નાનાગુલ્માવૃતઘનાઃ કરવીર કૃતાન્તરાઃ||26||

sa|| પરમવારિણા પૂર્ણાઃ તતઃ તતઃ મહાર્હૈઃ મણિસોપાનૈઃ ઉપપન્નાઃ વાપીશ્ચ (દદર્શ)|| મુક્તપ્રવાળસિકતાઃ સ્ફાટિકાંતરકુટ્ટિમાઃ કાંચનૈઃ ચિત્રૈઃ તરુભિઃ તીરજૈઃ ઉપશોભિતા (વાપીશ્ચ દદર્શ) ||પુલ્લપદ્મોત્પલ વનાઃ ચક્રવાકોપકૂજિતાઃ નત્યૂહરતસંઘુષ્ટાઃ હંસ સારનિનાદિતાઃ (વાપીશ્ચ દદર્શ)|| દીર્ઘાભિઃ દ્રુમયુક્તાભિઃ અમૃતોપમ તોયભિઃ શિવાભિઃ સરદ્ભિઃ સમંતતઃ ઉપસંસ્કૃતાઃ ( વાપીશ્ચ દદર્શ)||લતા શતૈઃ અવતતાઃ સંતાનકુશુમાવૃતાઃ નાના ગુલ્મ આવૃત ઘનાઃ કરવીર કૃતાંતરાઃ વાપીશ્ચ દદર્શ||

Here and there he saw fully filled tanks with water, also having steps studded with gems. The tanks were having beds of sands with wonderful golden trees grown on the banks, as also platforms paved with bright crystals, corals and pearls . The tanks were having beds of lotuses in full bloom, with flocks of Natyuha birds. it was noisy with sounds of Hamsas and Saras , as well as with sounds of Chakravakas. The tanks were endowed with tall trees, nectar like water , with auspicious streamlets all over decorated as it were. The tanks were spread with hundreds of creepers, scattered with Ashoka blossoms, with several thick bushes, and with lilies in bloom here and there.

શ્લો|| તતોઽમ્બુધર સંકાશં પ્રવૃદ્ધ શિખરં ગિરિમ્|
વિચિત્રકૂટં કૂટૈશ્ચ સર્વતઃ પરિવારિતમ્||27||
શિલાગૃહૈરવતતં નાનાવૃક્ષૈઃ સમાવૃતમ્|
દદર્શ હરિશાર્દૂલો રમ્યં જગતિ પર્વતમ્||28||

સ|| તતઃ હરિશાર્દૂલઃ જગતિ રમ્યં પર્વતં અંબુધરસંકાશં પ્રવૃદ્ધ શિખરં વિચિત્ર કૂટં સર્વતઃ કૂટૈઃ પરિવારિતં શિલાગૃહૈઃ અવતતમ્ નાનાવૃક્ષૈઃ સમાવૃતં ગિરિં દદર્શ||

Then the tiger among Vanaras saw a delightful mountain resembling a rain cloud with tall peaks. It had wonderful peaks spread all over. It had caves , and is full of variety of trees. .

શ્લો|| દદર્શ ચ નગાત્તસ્માન્ નદીં નિપતિતાં કપિઃ|
અઙ્કાદિવ સમુત્સત્ય પ્રિયસ્ય પતિતાં પ્રિયામ્||29||
જલે નિપતિતાગ્રૈશ્ચ પાદપૈરુપશોભિતામ્|
વાર્યમાણામિવ ક્રુદ્ધાં પ્રમદાં પ્રિય બન્ધુભિઃ||30||
પુનરાવૃત્તતોયાં ચ દદર્શ સ મહાકપિઃ|
પ્રપન્નામિવ કાન્તસ્ય કાન્તાં પુનુરુપસ્થિતામ્||31||

સ|| કપિઃ તસ્માત્ નગાત્ નિપતિતાં નદીં પ્રિયસ્ય અંકાત્ પતિત સમુત્પત્ય પ્રિયાં ઇવ દદર્શ|| જલે નિપતિતાગ્રૈઃ પાદપૈઃ ઉપશોભિતાં પ્રિયબંધુભિઃ વાર્યમાણાં કૃદ્ધં પ્રમાદાં ઇવ (નદીં દદર્શ)|આવૃત્તતોયાં કાંતસ્ય પ્રસન્નાં પુનઃ ઉપસ્થિતાં કાંતામિવ સઃ મહાકપિઃ દદર્શ||

The Vanara saw a river flowing down from that mountain appearing like a beloved falling and rising from the arms of the lover. With waters swirling around the branches dipping into the river, the waters looked like a young woman wanting to leave but detained by her relatives. The waters running backward in circles appeared as if the pleased beloved has returned to her lover.

શ્લો|| તસ્યાઽદૂરાત્ સપદ્મિન્યો નાનાદ્વિજગણાયુતાઃ|
દદર્શ હરિશાર્દૂલો હનુમાન્ મારુતાત્મજઃ||32||
કૃત્રિમાં દીર્ઘિકાં ચાપિ પૂર્ણાં શીતેન વારિણા|
મણિપ્રવર સોપાનાં મુક્તાસિકતશોભિતામ્||33||
વિવિધૈર્મૃગસંઘૈશ્ચ વિચિત્રાં ચિત્રકાનનામ્|
પ્રાસાદૈઃ સુમહદ્ભિશ્ચ નિર્મિતૈર્વિશ્વકર્મણા||34||
કાનનૈઃ કૃતિમૈશ્ચાપિ પર્વત સમલંકૃતામ્|

સ|| હરિશાર્દૂલઃ મારુતાત્મજઃ સઃ હનુમાન્ તસ્ય અદૂરાત્ નાનાદ્વિજગણાયુતાઃ પદ્મિન્યાઃ દદર્શ|| સીતેન વારિણા પૂર્ણાં મણિપ્રવરસોપાનાં મુક્તાશિકતશોભિતાં વિવિધૈઃ મૃગસંઘૈશ્ચ વિચિત્રાં ચિત્રકાનનાં વિશ્વકર્મણા નિર્મિતૈઃ સમહદ્ભિઃ પ્રાસાદૈઃ કૃત્રિમૈઃ કાનનૈશ્ચાપિ સર્વતઃ સમલંકૃતં દીર્ઘિકાં ચાપિ દદર્શ||

Not far from there, the tiger among Vanaras saw a lotus pond filled with different kinds of water birds . Filled with cool water , having steps studded with gems , spread over with pearl dust as sand, with many kinds of herds of animals, with wonderful colorful trees, with large mansions , it looked like it was built by Vishwakarma with artificial woodlands decorated all over.

શ્લો|| યે કેચિત્ પાદપા સ્તત્ર પુષ્પોપગપલોપમાઃ||35||
સચ્ચત્રાઃ સવિતર્દીકાઃ સર્વે સૌવર્ણવેદિકાઃ|

સ||તત્ર પુષ્પગફલોફગાઃ| યે કેચિત્ પાદપાઃ સર્વે સચ્છત્રાઃ સવિતર્દિકાઃ સૌવર્ણ વેદિકાઃ ||

The trees were full of flowers and fruits. Some trees were full of leaves and branches spread over. Some had golden platforms.

શ્લો|| લતાપ્રતાનૈર્બહુભિઃ પર્ણૈશ્ચ બહુભિર્વૃતામ્||36||
કાઞ્ચનીં શિંશુપામેકામ્ દદર્શ હરિયૂધપઃ|
વૃતાં હેમમયીભિસ્તુ વેદિકાભિઃ સમંતતઃ||37||

સ||હરિયૂથપઃ બહુભિઃ લતાપ્રતાનૈઃ બહુભિઃ પર્ણૈશ્ચ સમંતતઃ વૃતામ્ હેમમયીભિઃ વેદિકાભિઃ વૃતામ્ કાંચનીં એકાં શિંશુપાં દદર્શ||

The best of Vanaras saw a Simsupa tree covered with many creepers and leaves surrounded by a golden platform.

શ્લો|| સોઽપશ્યત્ ભૂમિભાગાંશ્ચ ગર્તપ્રસ્રવણાનિ ચ|
સુવર્ણવૃક્ષાન્ અપરાન્ દદર્શ શિખિસન્નિભાન્ ||38 ||
તેષાં દ્રુમાણાં પ્રભયા મેરો રિવ દિવાકરઃ|
અમન્યત તદા વીરઃ કાઞ્ચનોઽસ્મીતિ વાનરઃ||39||
તાં કાઞ્ચનૈસ્તરુગણૈઃ મારુતેન ચ વીજિતામ્|
કિંકિણીશતનિર્ઘોષામ્ દૃષ્ટ્વા વિસ્મય માગમત્||40||

સ|| સઃ ભૂમિભાગાંશ્છ ગર્તપ્રસ્રવણાનિ ચ અપરાન્ શિખિસન્નિભાન્ સુવર્ણવૃક્ષાન્ અપશ્યત્ || તદા વીરઃ વાનરઃ મેરોઃ પ્રભયા દિવાકર ઇવ તેષાં દ્રુમાણાં પ્રભયા કાંચનઃ અસ્મિ ઇતિ મન્યત|| ( સઃ હનુમાન્ ) કાંચનૈઃ તરુગણૈઃ મારુતેન વીજિતામ્ ક્રીડકાનિ શતનિર્ઘોષાં તાં દૃષ્ટ્વા વિસ્મયં આગમત્||

He saw several pieces of land with streams flowing out of springs and other golden trees resembling fire. Then the heroic Vanara saw the radiance of the golden trees and felt like he was amidst the Meru mountain with its golden radiance. Then Hanuman was wonder struck seeing and hearing the tinkling sound of hundreds of anklets produced by the golden trees (swaying) in the wind.

શ્લો|| સ પુષ્પિતાગ્રાં રુચિરાં તરુણાઙ્કુર પલ્લવામ્|
તા મારુહ્ય મહાબાહુઃ શિંશુપાં પર્ણસંવૃતામ્||41||
ઇતો દ્રક્ષ્યામિ વૈદેહીં રામદર્શનલાલસામ્|
ઇતશ્ચેતશ્ચ દુઃખાર્તાં સંપતન્તીં યદૃછ્છયા||42||

સ|| મહાબાહુઃ સઃ પુષ્પિતાગ્રાં રુચિરાં તરુણાંકુરપલ્લવામ્ પર્ણસંવૃતાં તાં આરુહ્ય ' રામદર્શનલાલસામ્ વૈદેહીં ઇતઃ દ્રક્ષ્યામિ (ઇતિ મન્યત) | દુઃખાર્તાં યદૃચ્છયા ઇતશ્ચ ઇતશ્ચ સંપતન્તીં (તાં દ્રક્ષ્યામિ)|

The heroic Vanara with powerful arms climbed up the Simsupa tree, full of leaves with flowers blooming on the top, with tender sprouts and leaves (and said to himself). 'I will see Vaidehi who is anxious for seeing Rama, who is full of sorrow moving about here and there by chance'.

શ્લો|| અશોકવનિકા ચેયં દૃઢં રમ્યા દુરાત્મનઃ|
ચમ્પકૈઃ ચન્દ નૈશ્ચાપિ વકુળૈશ્ચ વિભૂષિતા||43||

સ|| દૃઢં ઇયં અશોકવનિકા રમ્યા ચંપકૈઃ ચન્દનૈશ્ચ વકુળૈશ્ચાપિ વિભૂષિતા દુરાત્મનઃ||

This Asoka grove with beautiful Champaka Chandana and Vakula trees surely belongs to the evil minded Ravana.

શ્લો|| ઇયં ચ નળીની રમ્યા દ્વિજસંઘનિષેવિતા|
ઇમાં સા રામમહિષી નૂનમેષ્યતિ જાનકી||44||
સા રામા રામમહિષી રાઘવસ્ય પ્રિયા સતી|
વનસંચાર કુશલા નૂનમેષ્યતિ જાનકી||45||
અથવા મૃગશાબાક્ષી વનસ્યાસ્ય વિચક્ષણા|
વનમેષ્યતિ સા‌ર્યેહ રામચિ‍ન્તાનુકર્શિતા||46||

સ|| દ્વિજસંઘનિષેવિતા ઇયં નળીની ચ રમ્યા | સા રામમહિષી જાનકી નૂનં ઇમામ્ એષ્યતિ|| સા રામા રામમહિષી રાઘવસ્ય પ્રિયા વનસંચાર કુશલા જાનકી નૂનં એષ્યતિ || અથવા મૃગશાભાક્ષી અસ્ય વનસ્ય વિચક્ષણા રામચિંતાનુકર્શિતા સા આર્યા ઇહ વનં એષ્યતિ ||

'Frequented by flocks of birds this Ashoka grove is beautiful. Janaki , the queen of Rama surely will visit this place. The beautiful queen of Rama , dear to Rama, who loves to wander in the forest will surely visit this place. The noble woman , the doe eyed lady familiar with this grove brooding over Rama will visit this place'.

શ્લો|| રામશોકાભિ સંતપ્તા સા દેવી વામલોચના|
વનવાસે રતા નિત્યમ્ એષ્યતે વનચારિણી||47||
વને ચરાણાં સતતં નૂનં સ્પૃહયતે પુરા|
રામસ્ય દયિતા ભાર્યા જનકસ્ય સુતા સતી||48||

સ|| રામશોકાભિસંતપ્તા વામલોચનાનિત્યં વનવાસે રતા સા દેવી વનચારિણી એષ્યતે|| રામસ્ય દયિતા ભાર્યા જનકસ્ય સુતા સતી પુરા વને ચરાણાં સ્પૃહ્યતે નૂનમ્||

The forest dweller who loves living in forest , consumed with grief for Rama, that lady ( Sita) will visit this place. The Rama's dear wife, Janaka's daughter earlier loved all the creatures wandering in the forest.

શ્લો|| સન્ધ્યાકાલમનાઃ શ્યામા ધ્રુવ મેષ્યતિ જાનકી|
નદીં ચેમાં શિવજલાં સન્ધ્યાર્થે વરવર્ણિની||49||
તસ્યાશ્ચાનુરૂપેયં અશોકવનિકા શુભા|
શુભાયા પારિવેન્દ્રસ્ય પત્ની રામસ્ય સમ્મતા||50||
યદિજીવતિ સા દેવી તારાધિપનિભાનના|
આગમિષ્યતિ સાઽવશ્ય મિમાં શિવજલાં નદીમ્||51||

સ|| શ્યામા વરવર્ણિની જાનકી સંધ્યાકાલમનાઃ શુભજલામ્ ઇમાં નદીં સંધ્યાર્થે ધૃવં એષ્યતિ|| યા પાર્થિવેંદ્રસ્ય રામસ્ય સમ્મતા શુભા પત્ની તસ્યાઃ શુભા ઇયં અશોકવનિકા અનુરૂપમપિ ચ||તારાધિપનિભાનના સા દેવી જીવતિ યદિ સા અવશ્યમ્ ઇમામ્ શિવ જલં નદીં આગમિષ્યતિ||

That lady of beautiful complexion interested in performing the rites of twilight with these auspicious waters of the river, will surely come here for performing the rites of twilight. This grove is suitable for the beloved of the Lord, Rama's wife, the auspicious lady Sita. The lady with the face of the Lord of all stars, if she is living will surely come to this stream of auspicious waters.

શ્લો|| એવં તુ મત્વા હનુમાન્ મહાત્મા
પ્રતીક્ષમાણો મનુજેન્દ્રસ્ય પત્નીમ્|
અવેક્ષમાણાશ્ચ દદર્શ સર્વમ્
સુપુષ્પિતે પર્ણઘને નિલીનઃ||52||

સ|| મહાત્મા હનુમાન્ એવં મત્વા મનુજેંદ્રપત્નીં પ્રતીક્ષમાણઃ સુપુષ્પિતે પર્ણઘને નિલીનઃ અવેક્ષમાણશ્ચ સર્વં દદર્શ||

Thus thinking the venerable Hanuman concealed on the tree full of leaves looked around and waited eagerly for the wife of king of men.

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુંદરકાંડે ચતુર્દશસ્સર્ગઃ||

Thus ends the fourteenth Sarga of Ramayana the first ever poem written by venerable poet Valmiki.

||ઓં તત્ સત્||